Guddoomiye Cirro Oo Sii Macal-sallaamaynnaaya Kursiga Wakiillada Iyo Xubnaha Orodka ugu jira

Guddoomiye Cirro Oo Sii Macal-sallaamaynnaaya Kursiga Wakiillada Iyo Xubnaha Orodka ugu jira.

 

Hargaysa(HWN):-Sida ay sheegayaan warar aanu ka helnay Ilo lagu kalsoon yahay oo u dhuun daloola Arrimaha Xisbiga Waddani, waxa dhawaan Xilka uu ka hayo Golaha Wakiillada iska Casili doona Guddoomiye Cabdiraxmaan Maxamed Cabdilaahi, kadib muddo dheer oo uu kursigaas kusoo fadhiyey. Warku waxa uu intaas ku darayaa in Guddoomiye Cirro wada-tashi iyo talooyin badan la yeeshay saraakiisha Xisbigiisa, isla-markaana uu xilligan ku qancay inuu gebi ahaanba ka tago Xilka Guddoomiyenimo ee uu Golahaas kasoo hayey iyo waliba Xubin-nimadaba, isagoo uban baxaya Arrimaha Xisbiga uu Guddoomiyaha ka yahay oo haatan wajahaya Xaalad adag oo xagga horumarinta Barnaamijkiisa siyaasadeedka. Mudane Cirro waxa uu uu Go’aankan qaatay kadib markii uu soo dhammaaday Murankii dheeraa ee Xisbiga Kulmiye dhexdiisa yaallay, isla-markaana

- uu Xisbigaasi yeeshay Murrax   Madaxweyne iyo Ku-xigeen, iyadoo taasi  Guddoomiyaha ku dhalisay inuu gudo galo Barnaamijkii uu kula tartami lahaa Musharrixiinta Dhiggiisa ah oo haatan noqday qaar aan qarsoonayn oo la wada yaqaanno..

Mudane Cirro waxa uu markii hore shaki badani kaga jirey Musharraxnimada Madaxweyne Siilaanyo oo uu hore usii qorshaystay haddii uu musharaxnimadiisa kusii adkaysto inuu isaguna Kursigiisa kusii adkaysto ilaa ay Doorashooyinka dalka ka qarshaysani soo dhawaanayaan. Kadib markii ay dibadda usoo baxeen wararka sheegaya inuu Guddoomiye Cirro Kursiga Wakiillada maca salaamayn doono, ayaa waxa dhinacooda tartan aan qarsoonayn galay Xildhibaanno Golaha katirsan oo ay ka go’an tahay inay Kursigaas ku fadhiistaan, kuwaas oo kasoo jeeda Beelaha Harti oo  aaminsan inay Kursigaas si gaar ah u lahaayeen ka hor Cabdiraxmaan Cirro. Xubnaha Guclaha ku jira ayaa isku garbinaya Ergooyin ay madaxweynaha ugu tegayaan, isla-markaana ugu sheegayaan inuu la raadiyo Guddoomiyenimada Golaha kadib is-casilaadda Cirro, waxana iyagoo isku duuban iyo iyagoo kala gaar ah madaxweynaha u laqimeen inay kursigaas iyagu xaq u leeyihiin, maadaama ay u arkaan in saami badan oo xagga kuraasta dalka ugu sarraysa ahi ka maqan yahay. Xubnaha Madaxweynaha sida gaarka ugu tegay ee la filayo inay kursigaas ku fadhiistaan waxa ugu cadcad Xildhibaan Saleebaan yuusuf Cali(koore)oo isagu olole ballaadhan ugu jira Kursigaas, waxana isagoo odayaal iyo waxgarad deegaankiisa kasoo jeedda wata uu madaxweynaha hordhigay hankiisa, waxana wararku sheegayaan inuu madaxweynaha ka helay waxoogaa madax-raaricin ah oo la xidhiidha inuu la jecel yahay kursigaas haddii uu bannaanaado. Mudane Koore oo kamid ah mudanayaasha ugu khibradda badan, isla-markaana wakhti dheer Golahaas kusoo jirey, ayaa isu arka inuu ku haboon yahay Guddoomiyenimada Wakiillada, isagoo ka faa’iidaysanaya Xidhiidh wanaagsan uu haatan la leeyahay Madaxweyne Siilaanyo, waxana loo arkaa shakhsiga ugu fursadda fiican xubnaha Kursigan doonaya. Xubnaha kale ee Kursigan u cararaya, ayaa waxa kamid ah Guddoomiye-ku-geenka koowaad ee Wakiillada Md Baashe Maxamed Faarax, kaas oo ay wiiqeen Xurgufo ka dhashay khilaafkii dhawaan Kulmiye dhexdiisa ka qarxay, waxana uu tebaya Xidhiidhkii fiicnaa ee uu madaxweynaha la lahaa oo aan haatan jirin, balse waxa uu wadaa dhaqdhaqaaqyo uu Kursigaas ku raadsanayo. Waxana ololihiisa laga dareemayaa  Beeshiisa dhexdiisa, waxana xubno siyaasiyiin ah oo uu shirar hoose la galay ugu bandhigay Rabitaankiisa arrintan la xidhiidha.

Mudane Baashe oo haatan aan lahayn awooddii uu hore u lahaa maadaama ay madaxweynaha iyo Xisbigaba kala go’een, ayaa isu arka qofka ku haboon kursigaas, maadaama uu Shir-guddoon muddo dheer soo ahaa, isla-markaana uu Golaha fadhiyadiisa qaar badan oo kamdi ah soo guddoomiyeye. Baashe maxamed Faarax waxa ay wararka qaarkood sheegayaan inuu madaxweynaha ergo ugu dirsaday Arrintan darteed, balse lama hayo weli jawaab cad oo uu madaxweynuhu kusoo celiyey, waxase laga dhursugayaa sida maalmaha soo socda wax u dhacaan. Kursiga Xubnahani haatan doonayaan ayaa waxa hore ugu soo fadhiistan xubno ay isku deegaan kasoo jeedaan oo ay kamid ahaayeen Axmed Maxamed Aadan(qaybe) iyo Waliba Axmed Cabdi Xaabsade, waxana ay ku doodayaan in la gaadhay xilligii ay heli lahaayeen Xaqaas muddada ka maqnaa. Fadhiyada soo socda ee Golaha oo lagu wado inay furmaan Maalinta Sabtida soo socota, ayaa lagu wadaa in  wax badani ku kala caddaadaan, iyadoo Guddoomiye Cirro maanka ku hayo Qabyooyinka siyaasadeed ee horyaalla iyo waliba Su’aasha la xidhiidha labada xi loo ay dad badani wali is-weydiinayaan oo looga fadhiyo inuu meesha ka saaro.

www.hajicami.blogspot.com

E-mail: Samater2013@gmail.com

Maxaad ka taqaanaa, Somaliland iyo Sagaalka waddan ee kale, ee aan Xubnaha ka ahayn Qaramada Midoobey?

Maxaad ka taqaanaa, Somaliland iyo Sagaalka waddan ee kale, ee aan Xubnaha ka ahayn Qaramada Midoobey?

Halkan hoose waxaan idiinku soo gudbinayaa, Tobbanka Waddan ee Caalamka ku yaala ee Xuquuqdooda la dafiray, Tobbankaas waddan oo aan ka mid ahayn Qaramada Midoobey. waxaa ku jira waddanka Somaliland. Haddaba Sida waddamadaasi ay Caalamka Ictiraafka uga kala haystaan iyo wadddan kasta inta Ictiraafsan ayaan halkan ku wadaageynaa.

1. Republic of Abkhazia. Jamhuuriyada Abkhaasiya, waxay xornimadeeda si resmi ah ugu dhawaaqday, 12 October 1999. Caasimada waddankan waxaa la yidhaahda "Sukhumi". badka dhulka ee uu ku fadhiyaana waa 8,660 km2. Waddankani wuxuu ka go'ay waddanka la yidhaahdo "Georgia". Jamhuuriyada Abkhaasiya waxaa waddan ahaan u aqoonsan, Afar waddan oo xubno ka ah Qaramada Midoobey, kuwaas oo kala ah, Russia,Nicaragua, Venezuela iyo Nauru.Waxa kale oo aqoonsaday labbada waddan ee kala ah Tuvalu iyo Vanuatu Lakiin aqoonsigii dib ayay ugala noqdeen 2013 iyo 2014 kii.Waxaa kale oo aqoonsan saddex waddan oo iyaga laftoodu aan xubin ka ahayn Qaramada Midoobey, Ictiraafna doonaya, kuwaas oo kala ah South Ossetia, Transnistria iyo Nagorno-Karabakh.

2. Republic of South Ossetia. Jamhuuriyadda Koonfurta Ossetiya, waxay xornimadeeda si resmi ah ugu dhawaaqday, 21 December 1991. Caasimada waddankan waxaa la yidhaahda "Tskhinvali''. badka dhulka ee uu ku fadhiyaana waa 3,900 km2. Waddankani wuxuu isna ka go'ay, waddanka la yidhaahdo "Georgia". Jamhuuriyada Koonfurta Ossetiya, waxaa waddan ahaan u aqoonsan, Afar waddan oo xubno ka ah Qaramada Midoobey, kuwaas oo kala ah, Russia,Nicaragua, Venezuela iyo Nauru. Waxaa kale oo aqoonsan saddex waddan oo iyaga laftoodu aan xubin ka ahayn Qaramada Midoobey, Ictiraafna doonaya, kuwaas oo kala ah Abkhazia, Transnistria iyo Nagorno-Karabakh.

3. Sahrawi Arab Democratic Republic. Jamhuuriyada Dimuqraadiga Carabta Saxaraha. waxay xornimadeeda si resmi ah ugu dhawaaqday, February 27, 1976. Caasimada waddankan waxaa la yidhaahda "Laayoune". Waxayse ku meel gaadh ahaan u usticmaalan oo dawladdu u degen tahay "Tifariti".
Waddankani wuxuu xoriyaddiisa ku dhawaaqay ka dib markii ay jabhadii Polisario Front, dagaalka kaga adkaatay gumeystihii Spanishka ee xooga ku heystey, nasiib darose markii uu Spanishku ka baxay, waxaa markiiba qabsaday labbada waddan ee Morocco iyo Mauritania. kol ay Mauritania markiiba ka baxday oo dagaalkii ay Polisario kula jirtay lagaga guuleystey. Waxaase aan ka tanaasulin sheegashada waddankan, waddanka la yidhaahdo Marooko. Jamhuuriyada Dimuqraadiga Carabta Saxaraha, waxaa aqoonsaday 84 waddan oo weliba xubno ka ah Qaramada Midoobey, nasiib darose, waxaa aqoonsigii kala noqday ama si kaleba u hakiyay 39 waddan. Waxaase weli aqoonsan 45 waddan. Jamhuuriyadan Sahrawi Arab Democratic, bedka dhulkeedu waa 266,000b km2,. Waxayse gacanta ku haysaa oo maamushaa wax ka yar 20% ilaa 25%. Waxayna xubin buuxda ka tahay Ururka Midowga Afrika,African Union (AU).Dhawr jeer oo la isyidhi ummadda waddankan ku nool Afti ka qaada ay madaxbanaani resmiya ku helaan, dhawrka jeerba Marooko ayaa dacareysey, oo marba dhibaato iyo waxaan loo fadhiyin ku furtay.

4.Turkish Republic of Northern Cyprus. Jamhuuriyada Turkiga ee Waqooyiga Qubrus. waxay xornimadeeda si resmi ah ugu dhawaaqday,15 November 1983. Caasimada waddankan waxaa la yidhaahda "North Nicosia" badka dhulka ee uu ku fadhiyaana waa 3,355 km2. Waddankani wuxuu ka go'ay waddanka la yidhaahdo Republic of Cyprus. Jamhuuriyaddan Waqooyiga Qubrus, waxaa waddan ahaan u aqoonsan, hal waddan oo xubin ka ah Qaramada Midoobey, waana waddanka Turkey ama Turkiga. Waxaa sabab u ahaa waddankani in uu Qubrus intiisa kale ka go'o waddanka Turkiga.Waddan kale oo Ictiraafsanina ma jiro waddankan.

5.Palestine. ama Waddanka Falastiin, waxay xornimadeeda si resmi ah ugu dhawaaqday 15 November 1988. Caasimada waddankan waxaa la yidhaahda "Jerusalem (East)". badka dhulka ee uu ku fadhiyaana waa 6,220 km2. Falastiin xaaladdeeda waad la wadda socotaan, waxaana dal ahaan u aqoonsan 136 waddan oo xubno ka ah Qaramada Midoobey. Waxayna xubin goob jooge ah ka tahay Qaramada Madoobey. Waddankan Falastiin inay Xubin rasmiya ka noqoto Qaramada Midoobey waxaa hortaagan Israel oo Kaashaneysa Maraykanka. hore ayuuna Maraykanku ugu balan qaaday Xubinimada Falastiin ee Qaramada Midoobey inuu diid mada qayaxan ee "VETO" isku hor taagi doono.

Lasoco Qaybta labbaad ee Waddamada Xuquuqdoodii la dafiray ee aan Qaramada Midoobay ka midka ahayn, oo ay Somaliland ku jirto.

Suleyman Yusufdhakhtar

Blogger; hajicami.blogspot.com

E-mail: Samater2013@gmail.com