Skip to main content

June 16, 2015 Abdirashid Ibrahim Eedaymo iyo dhaleecaymo badan oo ka imanaya Qaramadda Africa ayaa ku wajahan Maxkamadda ICC. Eedaymahani waxay bilawdeen markii maxkamadu dacwado ku oogtay Madaxweynaha Kenya iyo ku xigeenkiisa Ruto. Doodahani waxay sii xoogaysteen bishan June ee 2015 kadib safarka uu South Africa ku tagay Madaxweynaha Sudan, Cumar Xasan Al Bashiir oo ka qayb galaya shirka Qaramada Africa (African Union Summit). Maxkamadda ICC waxay codsatay in Albashir lagu xidho South Africa – iyadoo arintaasi ka jawaabaysa Maxkamadda South Africa waxay soo saartay wareegto ay ku amrayso hay’addaha ay khusayso ee South Africa in aan loo ogolaan Albashir in uu ka baxo South Africa. Dad badan & dawlado badan oo Afrikaan ah ayaa aaminsan in Maxkamadda Caalamiga ah ee danbiyadu ay tahay nidaam cusub oo dib u abuuraya haysashadii Gumaysiga. 60% kharashka ICC waxa bixiya Midawga Yurub (EU). Mareegta ICC waxa si cad ugu qoron in ay maxkamadu dhaqaale ka hesho sharaaig iyo shakhsiyaad kale. Sida hay’addaha kale ee caalamiga ahba, xidhiidh dhow ayaa ka dhaxeeya kharashka hay’addi ku shaqayso bixinteeda iyo saamaynta ay cida bixisay ku leedahay hawlaha hay’addaasi fuliso. Kooxaha Africa ee sida weyn u dhaleeceeya ICC waxay ku doodaan in ICC ay fuliso siyaasadda Arrimaha Dibada ee Yurub oo si heer sare ah loo doorto hadba meelaha sida siyaasadaysan loo faro galinayo iyadoo lagu salaynayo danaha reer Galbeedka. Waa sababta EU-du ay u bixiso kharashka ugu badan ee ku baxa Maxkamadda. Cilmi baadhayaasha qaarkood ayaa ku dooda in ay ICC tahay Xabsiga Guantanamo Bay ee Europe (ICC: Europe’s Guatanamo bay). Maxkamadu waxay si muuqata ugu wajahan tahay Africa gaar ahaan Afrikaanka madow (Black Africans). Xasuuqyo iyo danbiyo dagaal oo ka dhacaya wadamo ka baxsan Afrika si cad oo waadix ah uguma jiraan qorshayaasha maxkamadda. Bal u fiirso waxa ka dhacaya Burma, Venezuela,Colombia, Iraq, Syria, Afghanistan, Egypt IKK. Dacwad oogihii hore Maxkamadu Luis Moreno-Ocampo wuxuu si cad u diiday in uu qabto dacwad ka dhan ahayd Tony Blair kuna wajahnayd dagaalkii dhibka badan keenay ee uu Ciraaq ku qaaday. Ocampo markii uu diiday qabashada dacwadaasi, ICCWatch waxay ku doodeen in uu jiro mid loogu yeedho “Sharciga Caalamiga ah” oo Yurub, wadamadda galbeed & hogaamiyayaashooda loogu talo galay iyo sharci caalami ah oo ka duwankaasi oo dunida Saddexaad loogu talo galay. Dacwadaha ka furan Maxkamaddu illaa hadda waxay ku socdaan Muwaadiniin African ah. Prof Mamdani, waa Ugandhiis ah Madaxa machadka cilmi baadhista ee Jaamacadda Columbia ayaa qoray “ICC waxay ku shaqaynaysaa agandaha reer galbeedka, gumaystayaashii hore ee Afrika ayaa saamayn toos ah ku leh ICC”. Wadamadda Afrika waxa Culays badan saaray Europe si ay u saxeexaan heshiiska Rome Statute iyagoo shuruud ku xidhay wadanka aan saxeexin in aanu ka mid noqonayn heshiiska Africa-EU Trade Pact – The Cotonou Agreement oo ahaa heshiis lagu soo qariyay mashaariic qurux badan balse masiirka danbe ahaa in danbiyada Africa ka dhaca lagu maxkamadeeyo ICC (Impunity & promotion of Criminal Justice Through ICC) In kastoo Albashiir dunuub badan ka galay dadkiisa Darfur isla markaana ay tahay gar in uu wajaho maxkamad si cadaalada loo hor geeyo, haddana ICC waxa ugu qarsoon arinta Sudan iyo Africaba qorsheyaal ka mug weyn maxkamadayn masuul dambiyo galay. Inta saluugsan qorshayaasha ICC waxay qabaan in ay Africa ay iyadu qabsato shaqadeeda oo ay maxkamadeeyaan danbiilayaasha Africa. Balse aanay maxkamadayn hay’ad loo arko gumaysiga cusub isla markaana lumiyay kalsoonidii iyo u dhex ahaanshihii caalamka iyadoo doodu tahay in ay ICC noqoto Maxkamadda Caalamiga ah ee Danbiyada Dunida ama Maxkamadda Caalamiga ah ee Danbiyada Africa. Tixgalin Abdirashid Ibrahim



ICC: Maxkamadda Danbiyada Afrika mise Caalamka?


Eedaymo iyo dhaleecaymo badan oo ka imanaya Qaramadda Africa ayaa ku wajahan Maxkamadda ICC. Eedaymahani waxay bilawdeen markii maxkamadu dacwado ku oogtay Madaxweynaha Kenya iyo ku xigeenkiisa Ruto. Doodahani waxay sii xoogaysteen bishan June ee 2015 kadib safarka uu South Africa ku tagay Madaxweynaha Sudan, Cumar Xasan Al Bashiir oo ka qayb galaya shirka Qaramada Africa (African Union Summit). Maxkamadda ICC waxay codsatay in Albashir lagu xidho South Africa – iyadoo arintaasi ka jawaabaysa Maxkamadda South Africa waxay soo saartay wareegto ay ku amrayso hay’addaha ay khusayso ee South Africa in aan loo ogolaan Albashir in uu ka baxo South Africa.
Dad badan & dawlado badan oo Afrikaan ah ayaa aaminsan in Maxkamadda Caalamiga ah ee danbiyadu ay tahay nidaam cusub oo dib u abuuraya haysashadii Gumaysiga. 60% kharashka ICC waxa bixiya Midawga Yurub (EU). Mareegta ICC waxa si cad ugu qoron in ay maxkamadu dhaqaale ka hesho sharaaig iyo shakhsiyaad kale. Sida hay’addaha kale ee caalamiga ahba, xidhiidh dhow ayaa ka dhaxeeya kharashka hay’addi ku shaqayso bixinteeda iyo saamaynta ay cida bixisay ku leedahay hawlaha hay’addaasi fuliso.
Kooxaha Africa ee sida weyn u dhaleeceeya ICC waxay ku doodaan in ICC ay fuliso siyaasadda Arrimaha Dibada ee Yurub oo si heer sare ah loo doorto hadba meelaha sida siyaasadaysan loo faro galinayo iyadoo lagu salaynayo danaha reer Galbeedka. Waa sababta EU-du ay u bixiso kharashka ugu badan ee ku baxa Maxkamadda. Cilmi baadhayaasha qaarkood ayaa ku dooda in ay ICC tahay Xabsiga Guantanamo Bay ee Europe (ICC: Europe’s Guatanamo bay).
Maxkamadu waxay si muuqata ugu wajahan tahay Africa gaar ahaan Afrikaanka madow (Black Africans). Xasuuqyo iyo danbiyo dagaal oo ka dhacaya wadamo ka baxsan Afrika si cad oo waadix ah uguma jiraan qorshayaasha maxkamadda. Bal u fiirso waxa ka dhacaya Burma, Venezuela,Colombia, Iraq, Syria, Afghanistan, Egypt IKK.
Dacwad oogihii hore Maxkamadu  Luis Moreno-Ocampo wuxuu si cad u diiday in uu qabto dacwad ka dhan ahayd Tony Blair kuna wajahnayd dagaalkii dhibka badan keenay ee uu Ciraaq ku qaaday. Ocampo markii uu diiday qabashada dacwadaasi, ICCWatch waxay ku doodeen in uu jiro mid loogu yeedho “Sharciga Caalamiga ah” oo Yurub, wadamadda galbeed & hogaamiyayaashooda loogu talo galay iyo sharci caalami ah oo ka duwankaasi oo dunida Saddexaad loogu talo galay. Dacwadaha ka furan Maxkamaddu illaa hadda waxay ku socdaan Muwaadiniin African ah.
Prof Mamdani, waa Ugandhiis ah Madaxa machadka cilmi baadhista ee Jaamacadda Columbia ayaa qoray “ICC waxay ku shaqaynaysaa agandaha reer galbeedka, gumaystayaashii hore ee Afrika ayaa saamayn toos ah ku leh ICC”.
Wadamadda Afrika waxa Culays badan saaray Europe si ay u saxeexaan heshiiska Rome Statute iyagoo shuruud ku xidhay wadanka aan saxeexin in aanu ka mid noqonayn heshiiska Africa-EU Trade Pact – The Cotonou Agreement oo ahaa heshiis lagu soo qariyay mashaariic qurux badan balse masiirka danbe ahaa in danbiyada Africa ka dhaca lagu maxkamadeeyo ICC (Impunity & promotion of Criminal Justice Through ICC)
In kastoo Albashiir dunuub badan ka galay dadkiisa Darfur isla markaana ay tahay gar in uu wajaho maxkamad si cadaalada loo hor geeyo, haddana ICC waxa ugu qarsoon arinta Sudan iyo Africaba qorsheyaal ka mug weyn maxkamadayn masuul dambiyo galay.
Inta saluugsan qorshayaasha ICC waxay qabaan in ay Africa ay iyadu qabsato shaqadeeda oo ay maxkamadeeyaan danbiilayaasha Africa. Balse aanay maxkamadayn hay’ad loo arko gumaysiga cusub isla markaana lumiyay kalsoonidii iyo u dhex ahaanshihii caalamka iyadoo doodu tahay in ay ICC noqoto Maxkamadda Caalamiga ah ee Danbiyada Dunida ama Maxkamadda Caalamiga ah ee Danbiyada Africa.
Tixgalin
Abdirashid Ibrahim

Comments

Popular posts from this blog

Somaliland international partners urge political stakeholders to agree on a timely roadmap election.

  For the first time ever, Somaliland's foreign allies have officially spoken out against the extension of President Bihi's tenure by the house of elders by two years. The international partners emphasized the significance of a consensus-driven process that enables elections to be held as soon as possible in a manner consistent with the technical considerations laid out by Somaliland's National Electoral Commission, without specifically stating whether or not the mandate extension was appropriate. In a statement, they urged the political stakeholders to work together constructively to agree on a timely roadmap for the elections for Somaliland’s democratic credibility and stability. The declaration was made only a few days after opposition parties explicitly criticized the house of elders' decision to extend President Bihi's term by two years and stated they would no longer accept him as "a legitimate president" when his term ends on November 13. a

SI AAD U GARATO HALKA AAD KU SOCOTO; WAX KA OGOW HALKII AAD KA TIMID!! W/Q: MAXAMED CALI BILE.

SI AAD U GARATO HALKA AAD KU SOCOTO; WAX KA OGOW HALKII AAD KA TIMID!! W/Q: MAXAMED CALI BILE . Waxaan Hargeisa imid iyada oo dalka lagu jirey dhowr bilood 1991-kii. Waxaana an ka bilaabey shaqo mushaharkeedu yahay $400 bishii. Waxey aheyd mushahar uugu sareeya ee xiligaa qof qaadan jirey. Dalku sida uu dhanyahayba qof mushahar qaataa muu jirin, marka laga reebo dhowr qof oo hey’ado u shaqeyn jirey mooyaane. Madaxweyne ilaa Wasiir iyo Taliye Ciidan ilaa Xildhibaanka Golaha Dhexe ee SMN ka tirsanaa, muu jirin qof hal shilin oo mushahar ah qaadan jirey, haddey bil noqoto iyo haddey sannad noqoto iyo afar sanadood noqotaba. Bal adigu ka warran ummad dhan oo dawlad ah, oo ciidan leh oo bileys leh oo wasiiro leh, oo macalimiin leh oo dhakhtaro leh, oo dawladda hoose leh, oo jeel maxaabisi ku xidhantahay leh, oo maxkamado leh, oo idaacad aroor iyo habeenba hadasha leh, oo hadana aanu ku jirin hal qof oo mushahar qaataa. Dadkaasi sida ay dhanyihiin wey soo shaqo tagaan aroor kasta 8-da

XIRSI-GAA MAANTA SIYAASIGA WAYN NOQDAY WUXUU KAMID AHAA DHALINYARADII KULMIYE KA BADBAADIYEY TAHRIIBKA”

XIRSI-GAA MAANTA SIYAASIGA WAYN NOQDAY WUXUU KAMID AHAA DHALINYARADII KULMIYE KA BADBAADIYEY TAHRIIBKA” - Guddoomiyaha/ahna Murrashaxa Madaxweyne ee Xisbiga Kulmiye iyo Wefti uu hogaaminayo ayaa soo gaadhay Magaalada Burco ee xarunta Gobolka Togdheer, halkaasoo si diiran loogu soo dhaweeyey duhurkii Maanta. Muuse Biixi Cabdi oo kolkii la soo dhaweeyey kaddib fagaare kala hadlay Taageerayasha soo dhaweeyey, ayaa u mahad naqay bulshada reer Burco ee halkan ku soo dhaweeyey, isagoo ku hambalyeeyey doorka ay kaga jiraan guulaha xisbiga Kulmiye tan iyo markii la aasaasay . guddoomiyaha ayaa sidoo kale shacbiga Gobolka Togdheer ku booriyey inay ka qayb-qaataan diwaan-gelinta codbixiyeyaasha Doorashooyinka ee laga bilaabayo Gobolka Togdheer. waxaan salaan idiinka sidaa Madaxweynaha Somaliland, aasaasihii Kulmiye, guddoomiyihii SNM ee halganka Axmed Maxamed Maxamuud Siilaanyo” ayuu yidhi Muuse Biixi Cabdi oo Shacbiga la hadlayey. ” waxa kale oo aan idiinka mahad naqaya codkii